Rzeczniczki nowoczesności. Pionierki oraz ikony polskiego designu i sztuk wizualnych. „Kreatorki. Kobiety, które zmieniły polski styl życia” to historia dziesięciu inspirujących kobiet, gotowych wychodzić przed szereg, by kreować nowe trendy i normy.
Kim była Janina Ipohorska, współzałożycielka i redaktorka kultowego „Przekroju” i dlaczego kryła się pod męskim pseudonimem? Jak Jadwidze Grabowskiej, zwanej ‘nadwiślańską Coco Chanel’, udało się wprowadzić na polskie ulice paryski szyk i elegancję? Czy scenografia Telewizji Polskiej robiłaby takie wrażenie, gdyby nie była kreowana przez Xymeną Zaniewską? Czym zasłużyła sobie Wanda Telakowska, o której wiersze pisali Miłosz, Tuwim, czy Słonimski, na przydomek ‘Joanny a’Arc polskiego wzornictwa’? Jak sławna fotografka dwudziestolecia międzywojennego Zofia Chomętowska stała się prekursorką „zdjęć lifestylowych”? Jaki wpływ na rozwój polskiej architektury miała Barbara Brukalska – pierwsza kobieta profesor na Politechnice Warszawskiej? Jak to się stało, że wybitna wojenna fotoreporterka Julia Pirotte sportretowała Pabla Picasso i Édith Piaf?
Symboliczne narodziny Zofii Chomętowskiej jako fotografki miały miejsce kilka razy. Jedne z nich to dzień, kiedy podczas pobytu na Lazurowym Wybrzeżu na przełomie pierwszej i drugiej dekady XX wieku Zosia – Sofie, dostaje swój własny aparat. Magnacka rodzina Druckich-Lubeckich spod Pińska, który dziś należy doi Białorusi, spędza na południu Francji każdą zimę. Z tamtych lat pochodzi fotografia wykonana w kurorcie Juan-les-Pins: drobna dziesięciolatka w luźnej, białej sukience z lekko rozkloszowanymi rękawami patrzy bokiem spod szerokiego ronda słomkowego kapelusza. W splecionych dłoniach trzyma ciężą skrzynkę Kodaka. Tylko z pozoru to za duży sprzęt dla dziecka. Według ówczesnych standardów dziewczynka dostała Kodaka „małego” – kasetowego. W dziesiątym roku życia będzie mogła rozwijać fotograficzne hobby zupełnie niezależnie.
Modernistki, które za pomocą architektury, mody, fotografii czy grafiki kształtowały polską nowoczesność, kreując nowy wizerunek kobiety. Aby przebić się w zdominowanych przez mężczyzn czasach dwudziestolecia międzywojennego i w niesprzyjającym sztuce okresie PRL-u musiały być charyzmatyczne, silne, wyjątkowo zdolne i wszechstronne. Książka przybliża nie tylko same bohaterki i ich twórczość, ale także mikroświaty, w których działały.
Polska Chanelka, caryca, pierwsza dama polskiej mody. Nazwisko Jadwigi Grabowskiej odsyła do złotych lat unikatowego przedsiębiorstwa, które było wcieleniem paradoksów polityki kulturalnej Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej – założonej w 1958 roku Mody Polskiej. Firma oferowała rozbudowane kolekcje produkowane w krótkich seriach zgodnie z najnowszymi tendencjami z Paryża, a potem Londynu. Wszystko było tu pod prąd obowiązujących dyrektyw : projektanci mogli ignorować socjalistyczne haspla dotyczące stylu odzieży odpowiadającej na potrzeby mas, mieli dostęp do limitowanych materiałów. Dzięki sieci przyciągających wystrojem salonów w całym kraju Moda Polska stała się rozpoznawalną dla kolejnych pokoleń marką, ekspensywną jeszcze w kryzysowych dla innych branż przemysłu latach osiemdziesiątych XX wieku.
„Kreatorki – kobiety, które zmieniły polski styl życia” Lidii Pańków i Julii Pańków przedstawiają niezwykłe postacie kobiet, które dzięki pasji i marzeniom przyczyniały się do rozwoju nowoczesnej Polski. Ich biografie to źródło inspiracji dla wszystkich niezależnych i twórczych kobiet, niebojących się pokonywać przeciwności losu, by osiągać swoje cele. Nie tylko te artystyczne.
Stworzyła sprzęty, które stały się ikonami polskiego wzornictwa i symbolami stylu lat pięćdziesiątych, sześćdziesiątych i siedemdziesiątych. Wychowała pokolenia projektantów przemysłowych. Teresa Kruszewska to jedna z najważniejszych postaci polskiego desisgnu XX wieku. Twórczyni mebli, architekta wnętrz, wykładowczyni, profesor Akademii Sztuk Pięknych. Autorka cenionych i innowacyjnych sprzętów, specjalizująca się w meblach dla dzieci. Jej projekty, takie jak krzesło ze sklejki Muszelka czy tapicerowany fotel Tulipan, stały się częścią historii sztuki użytkowej. Funkcjonalne, ponadczasowe, eleganckie – należą do kanonu osiągnięć polskiego wzornictwa, choć większość z nich nigdy nie trafiła do produkcji seryjnej.
Książka to nie tylko dziesięć pięknie opowiedzianych losów niezwykłych kobiet. To też bardzo bogaty materiał archiwalny w postaci zdjęć, map, wykresów, który stanowi idealne uzupełnienie tekstu. Z kolei sam tekst został pogrupowany w poszczególne rozdziały opowiadające o jednej z kobiet. Cenna jest również bibliografia dołączona do tekstu, która pozwala na poszerzenie wiedzy na temat wybranych zagadnień. Gorąco polecam lekturę tej niezwykłej książki!
Wzbogaciła język polski o nieznane wcześniej słowo: wzornictwo. Do polskich domów chciała wprowadzić nowoczesność , dobry gust, prostotę. Uważała, że piękno może wychowywać, a artyści mają obowiązek służyć swoimi talentami społeczeństwu. Stworzyła Instytut Wzornictwa Przemysłowego, jednostkę unikatową w skali świata, współpracującą z przemysłem.
Lidia Pańków – dziennikarka, redaktorka, publicystka. Ukończyła filozofię na Uniwersytecie Warszawskim. Publikowała między innymi w „Wysokich Obcasach”, „Dwutygodniku”, „Szumie”, „Art&Binzes” i „Rzeczpospolitej”. Na co dzień pracuje w miesięczniku „Twój Styl”. W 2016 opublikowała książkę reporterską “Bloki w Słońcu. Mała historia Ursynowa Północnego” (Wydawnictwo Czarne). Pisze o kulturze wizualnej w kontekście przemian społecznych i cywilizacyjnych.
Julia Pańków – dziennikarka, redaktorka, sekretarz redakcji, instruktorka rękodzieła. Przez wiele lat była sekretarzem redakcji między innymi w „Architekturze od Wnętrza”, „Elle”, „Elle Man”. Publikowała teksty m.in. we „Wprost”, „Wysokich Obcasach”, „Bluszczu”, „Architekturze-murator”, „Filmie”, „Machinie”, „Gali”, „Elle”, „Elle Man”, „Zwierciadle”, „Kukbuku”. Specjalizuje się w tematyce lifestyle’u, designu, sztuki. Instruktorka rękodzieła. Prowadzi blog o książkach dla dzieci i własnych projektach DIY.
Za egzemplarz do recenzji dziękuję wydawnictwu:
